Om richting te geven aan de economische koers stellen we in 2018-2019 een economische visie op. De economische visie ontwikkelen we in een intensieve samenwerking met ondernemers, kennisinstellingen, gemeenteraad en andere betrokken organisaties in onze stad en regio. Zij zijn het tenslotte die de Nijmeegse economie maken! De visie geeft op hoofdlijnen aan wat onze uitgangspositie is, waar we als stad voor staan en voor willen gaan als het gaat om het versterken van onze economie en hoe we dat samen met onze partners gaan doen. De economische visie maakt duidelijk waar we (een deel van) de extra middelen voor het programma Economie en Toerisme in de jaren 2019 en verder voor in willen zetten.

Op basis van het Bestuursakkoord en de Investeringsagenda Stedelijk Netwerk Arnhem-Nijmegen investeren we de komende tien jaar in de ruimtelijk-economische ontwikkeling van onze regio. De rollende investeringsagenda kent drie icoonprogramma’s: Bruisende Binnensteden, Slimme Duurzaamheid en Ruimte voor werk, kennis en innovatie in Health en Energy.  Het komende jaar wordt uitvoering gegeven aan de projecten die zijn opgenomen in dit investeringsprogramma en er wordt binnen de iconen voortdurend gezocht naar nieuwe kansrijke projecten, waarbij de verbinding met de triple-helix-partners centraal staat. Sinds het Bestuursakkoord anderhalf jaar geleden is gesloten, hebben betrokken partijen inmiddels ruim €100 miljoen geïnvesteerd, onder andere in de restauratie van de Vereeniging, European Green Capital, de Transformatieaanpak Binnenstad, gezamenlijk inkoop van duurzame energie en Briskr.

Op basis van het regeerakkoord heeft het kabinet € 200 miljoen beschikbaar voor de aanpak van regionale opgaven. Het stedelijk netwerk Arnhem-Nijmegen zet ook in op een dergelijke samenwerking met het Rijk. Het Bestuursakkoord van het stedelijk netwerk Arnhem – Nijmegen dient hierbij als onderlegger. Met ons voorstel vragen we het Rijk om aan onze eigen brede regiodeal mee te doen en een gezamenlijke agenda te maken voor de brede welvaart in deze regio. Hierbij staan de volgende 4 speerpunten centraal: het versterken van het cluster semiconductors met de vestiging van het CITC, de ontwikkeling van living labs New Energy en Transitions, het landelijk ondersteunen van het Topfit-programma en steun voor het digital privacy & security initiative in Nijmegen. Zelf investeren we als gemeente onder andere via het bestuursakkoord Arnhem-Nijmegen en met een eenmalig investeringskrediet van € 2 mln. ook in deze speerpunten. In 2018 is ons voorstel voor eenRegiodeal bij het Rijk ingediend. Begin 2019 weten we of ons voorstel gehonoreerd wordt en kunnen we hier verdere invulling aan geven.

De sterke clustersHealth & High Tech zijn van groot belang voor de economie en arbeidsmarkt van onze stad en regio. In de periode 2013-2017 zagen we op de campussen een groei met 2690 banen en 112 nieuwe vestigingen. We blijven daarom meerjarig investeren in de verdere ontwikkeling van beide clusters. Samen met onze partners in de stad en de provincie Gelderland geven we uitvoering aan het plan van aanpak Versterken economische kracht Health & High Tech. We stellen een Ontwikkelstrategie op voor de Novio Tech Campus en omgeving en faciliteren de komst van het Chip Integratie en Technologie Centrum (via bovengenoemde regiodeal). We stimuleren ondernemerschap in de clusters Health & High Tech, onder meer via het samenwerkingsverband Briskr en met een gerichte marketing & acquisitiestrategie.

Een actief arbeidsmarktbeleid en een uitvoeringsgerichte human capital agenda zijn randvoorwaarden om de gehele beroepsbevolking economisch veerkrachtig te houden en talent aan onze regio te binden. We investeren vanuit de programma’s Werk en Inkomen en Economie en Toerisme in de arbeidsmarkt en in het aantrekken van talenten naar Nijmegen en omgeving om verdere ontwikkeling van de economie te stimuleren en de kansen voor werkzoekenden om werk te vinden te vergroten. We zien dat er in de economisch kansrijke sectoren (waaronder health en high tech) sprake is van een ‘war on talent’.  Samen met de provincie Gelderland, gemeente Arnhem en de Economic Board investeren we daarom in een uitvoeringsgerichte human capital agenda. Eventuele extra financiële inzet in de kansrijke groeisegmenten in de periode 2019 – 2022 is mogelijk op basis van het coalitieakkoord.

De waardering van bedrijven en instellingen voor het ondernemersklimaat en bedrijfsomgeving is verbeterd.
Het is onze ambitie om het vestigingsklimaat in 2019 verder te verbeteren. Dat doen we door bij te dragen aan de basisvoorwaarden van het vestigingsklimaat, zoals voldoende en goede werklocaties, een goede bereikbaarheid, een adequaat arbeidsaanbod, een aantrekkelijke woonomgeving, een gevarieerd en rijk cultureel en toeristisch aanbod en een goed relatienetwerk met onze bedrijven en instellingen. We blijven investeren in onze werklocaties, zoals de campussen, de binnenstad, bedrijventerreinen en kantorenlocaties. We werken samen met onze partners gebiedsvisies uit voor een aantal werklocaties, waaronder de Novio Tech Campus, De Grift en het terrein van BCTN/ENGIE.

In regionaal verband stemmen we via het Regionaal Programma Werklocaties vraag en aanbod van werklocaties, zoals bedrijventerreinen, perifere detailhandel en kantoorlocaties, op elkaar af. Voor de uitvoering ervan wordt extra budget beschikbaar gesteld. Op basis van de resultaten van de 1e monitoring van het RPW  zal in 2019 duidelijk worden of er aanleiding is om regionale afspraken in het RPW te herzien en wat dit voor consequenties heeft. We zien in Nijmegen dat de belangstelling vanuit de markt toeneemt en het beschikbaar aanbod op onze werklocaties afneemt. We gaan een quick scan doen naar de actuele ruimtebehoefte, zowel kwantitatief als naar sectoren, in relatie tot het beschikbaar aanbod in stad en regio.

Samen met het Programma Duurzaamheid werken we aan de regionale versnelling van de circulaire economie. De procesregisseur circulaire economie geeft uitvoering aan de visie en agenda Rijk van Nijmegen Circulair.  Vertrekpunt zijn de sectoren maakindustrie, zorg, bouw en afval.  Binnen deze sectoren wordt bijvoorbeeld gewerkt aan een reparatie- en onderhoudspunt consumentenelektronica, circulair inkopen door gemeenten, minder en schoner vervoer en betere benutting van energie en afvalstoffen voor de zorgsector (zero-waste). En niet te vergeten de bouw van circulaire woningen binnen de bouwsector.  De projecten dienen als ‘hefboom’ voor een stadsbrede transitie naar een circulaire economie. In de milieu en duurzaamheidssector treffen we in Nijmegen 226 bedrijven aan met ruim 1000 banen, in de gehele MARN-regio 423 vestigingen met 2100 banen.

Logistiek is belangrijk voor de werkgelegenheid in Nijmegen én de regio. In de stad zijn er 254 bedrijven in transport en opslag met ca. 2900 banen, in de regio rond de stad nog eens 253 vestigingen met 1800 banen. De havens en de nabijheid van een gunstige combinatie van weg, water en spoor zijn belangrijke troeven. Met het Logistiek expertisecentrum (LEC) en in regionaal verband de Logistics Valley werken we met ondernemers aan de versterking van de logistieke dienstverlening in Nijmegen en de regio en aan projecten voor aansluiting op de arbeidsmarkt, innovatie, business development en de fysieke bedrijfsomgeving. We zijn trots op onze havens en watergebonden bedrijvigheid. Samen met bedrijvenvereniging TPN-West gaan we de havens beter economisch profileren. Daarvoor wordt onderzoek uitgevoerd en acties uitgewerkt, met als doel de watergebonden bedrijvigheid in Nijmegen te stimuleren.

Via ons OndernemersPunt verzorgen we de dienstverlening en service aan bedrijven en instellingen. Met ingang van 2019 gaan we ons accountmanagement en de bedrijfsdienstverlening versterken door dit professioneel, proactief en data-gestuurd in te richten. Door bestaande en potentieel nieuwe bedrijven goed te kennen en te ondersteunen bij hun ontwikkeling, dragen we bij aan het realiseren van economische groei en meer werkgelegenheid in de stad. Tegelijkertijd zetten we samen met bedrijven, kennisinstellingen en andere partners in op de economische profilering van de stad en een gerichte marketing en acquisitieaanpak voor een aantal kansrijke sectoren. Deze extra investering in kwantiteit en kwaliteit van ons accountmanagement, marketing en acquisitie wordt mogelijk gemaakt vanuit de extra middelen die vanaf 2019 worden toegevoegd aan het programma Economie en Toerisme.
Met het Ondernemersfonds en onze bijdrage aan de Stichting RvN@ ondersteunen we projecten van ondernemers in stad en regio die de sociaaleconomische ontwikkeling van Nijmegen stimuleren. In 2019 onderzoeken we de mogelijkheden om beide netwerken slim te combineren en zo nog effectiever bij te kunnen dragen aan deze projecten. Hierbij staan niet de organisatievormen, maar de inhoud centraal. Ook gaan we met de vertegenwoordigers van ondernemend Nijmegen in gesprek om nieuwe afspraken te maken over een effectieve samenwerking in het economisch domein.

Het gaat goed met de Nijmeegse Binnenstaden we verwachten dat deze positieve ontwikkeling de komende jaren zal doorzetten. De cijfers laten zien dat het stadscentrum steeds minder leegstaande panden kent. De werkgelegenheid blijft stabiel, waarbij er in de horecasector meer banen zijn ten opzichte van de detailhandel.   Inmiddels is de leegstand medio 2018 gedaald tot 5,9% van het winkeloppervlak, ruim beneden het gemiddelde (8,3%) van de steden waarmee we onszelf vergelijken. De totale werkgelegenheid blijft om en nabij stabiel, waarbij er in de horecasector - door een groei van 480 banen sinds 2013 - inmiddels meer banen zijn dan in  de detailhandel.  Samen met bewoners, ondernemers, eigenaren en andere partners blijven we investeren in de binnenstad. Dat doen we door uitvoering te geven aan de transformatieaanpak met projecten als  Spelen in de binnenstad, een Innovatieregeling voor panden, binnenstad logistiek,  Smartcity (big data) en projecten op straatniveau. Denk hierbij aan de transformatie van de Bloemerstraat, de omgeving Vlaamse Gas en de Hertogstraat. We zien dat horeca en terrassen een belangrijke rol spelen bij het verbeteren van de beleving in de binnenstad en stellen nieuwe beleidsregels op die beter aansluiten bij deze rol. Er is behoefte aan nieuwe unieke concepten, die de beleving in de binnenstad verder versterken en rekening houden met de leefbaarheid voor bewoners. 2019 is het laatste jaar waarin middelen beschikbaar zijn voor de transformatieaanpak van de binnenstad. We komen in de loop van 2019 met een voorstel voor het vervolg.

Een gezamenlijke visie en uitvoeringsprogramma voor de Vrijetijdseconomie is gewenst om de beleving van de (binnen)stad nog verder te vergroten en deze kansrijke sector te voorzien van een stevige impuls. We gaan hier in 2019 mee aan de slag om ervoor te zorgen dat Nijmegen als woon- en vestigingsplaats aantrekkelijk blijft voor inwoners en bedrijven en om potentiële bezoekers nog vaker te verleiden om Nijmegen als bestemming te kiezen. Toerisme is nog steeds een groeimarkt en belangrijk voor de werkgelegenheid en bestedingen. In 2017 vinden 7850 mensen werk in toerisme en recreatie in brede zin, waarvan  4000 in Nijmegen-Centrum. We willen deze kansen maximaal benutten, onder andere door de samenwerking met partners als RBT-KAN, Huis voor de Binnenstad en kennisinstellingen te intensiveren. We stellen een nieuwe beleidslijn op voor hotels en kijken daarbij tegelijkertijd naar al het aanbod als het gaat om overnachten in Nijmegen. We willen investeringen in kwalitatief goede horeca in de stad bevorderen. Eén van de thema’s voor de komende jaren is het steeds beter zichtbaar maken van Nijmegen als aantrekkelijke stad met een rijke historie én een creatief en levendig aanbod (‘old city, young vibe’). We zetten daarom o.a. in op een betere gebruikswaarde en belevingswaarde van onder andere de Waalkade, Lange Hezelstraat en het Valkhofkwartier. In de visie wordt ook duidelijk of er binnen de financiële kaders van het programma extra inzet van middelen nodig is. We verwachten hogere inkomsten van de toeristenbelasting en komen in 2019 met een voorstel voor het inzetten van deze extra middelen voor de sector.

Om de binnenstad nog aantrekkelijker te maken, heeft het Huis van de Binnenstad (HvdB) de ambitie om tot een binnenstadfonds te komen. Met dit fonds kunnen de binnenstadondernemers zelf initiatieven bekostigen die goed zijn voor de binnenstadeconomie, en daarmee de binnenstad vermarkten, promoten en de werkgelegenheid aanjagen. Naast een bijdrage vanuit het Ondernemersfonds kan het HvdB voor realisatie van deze doelstellingen niet langer afhankelijk zijn van vrijblijvende bijdragen van individuele ondernemers, het fenomeen freeriders draagt er aan bij dat velen de lusten ervaren van hetgeen enkelen bijdragen. Daarom heeft het HvdB  de gemeente gevraagd om een reclamebelasting te heffen. Hiermee dragen alle binnenstadondernemers bij. Als basis wordt de WOZ-waarde van de panden in de binnenstad aangehouden. De gemeente wordt gezien als ‘fondsbeheerder’. De gemeente zorgt voor de inning van de belasting en stelt de middelen, onder aftrek van de perceptiekosten, ter beschikking aan HvdB. Dit overigens op basis van een subsidieaanvraag door het HvdB met daarin een uitvoeringsagenda voor het betreffende jaar. De totale omvang van de belasting is circa € 200.000. Na aftrek van kosten en verdiscontering van variabelen als leegstand en inbaarheid van de aanslag verwachten we vooralsnog een netto opbrengst van €135.000.

In Nijmegen is de winkelstructuurzorgvuldig opgebouwd en kennen we naast het stadscentrum een fijnmazig netwerk, bestaande uit buurt- en wijkwinkelcentra. Om de bestaande winkelstructuur te versterken gaat de aandacht het komende jaar onder meer uit naar de winkelstructuur in Dukenburg, het stadsdeelcentrum Dukenburg en de winkelstructuur in Nijmegen-West. Nieuwe winkelontwikkelingen zijn er in Nijmegen-Noord: de realisatie van een nieuw wijkwinkelcentrum Hof van Holland en de invulling van de locatie Ressen met een grote bouwmarkt.  

Om bovenstaande ambities waar te maken werken we samen met ondernemers, ondernemersverenigingen, kennisinstellingen, het onderwijsveld, uitvoerende organisaties zoals Werkbedrijf Rijk van Nijmegen en Oost NL, medeoverheden en maatschappelijke  organisaties. Er zijn twee verbonden partijen actief in het economisch domein: RvN@ en The Economic Board.

De Stichting RvN@is een bottom-up beweging die innovatie, sociale en economische groei in het Rijk van Nijmegen actief stimuleert om een topregio in Nederland te worden. Ondernemers, organisaties, investeerders en kennisinstellingen/studenten werken over gemeentelijke en sectorale grenzen heen samen om nieuwe en bestaande initiatieven met elkaar te verbinden en door te ontwikkelen. We ondersteunen RvN@ ook in 2019 financieel en doen volop mee. In 2019 vragen we aan de stichting om de activiteiten en resultaten te evalueren en op basis hiervan wordt het voortzetten van de financiële bijdrage opnieuw bekeken.

The Economic Board zorgt voor het aanjagen van economische groei en voor de profilering van de regio in onder andere Den Haag, Düsseldorf en Brussel. De inzet van de Board is gericht op het versterken van de topsectoren Health, Energy en Food en de cross-overs daartussen. In deze stuwende sectoren blinkt de regio uit én is met samenwerking en inzet verdere groei mogelijk. Nijmegen speelt hierbinnen een cruciale rol vanwege de sterke clusters Health & High Tech en de aanwezige kennisinstellingen en bedrijven.